Bok om størjefisket og -båtar

I den nye boka «Størjefeber» finst det òg nokre sider som gjeld Kvinnherad, nærare bestemt om den fyrste stålbåten som vart bygd hjå Skaalurens skibsbyggeri.

«Størjefeber» er laga av Linda B. Karlsen, opphavleg frå Askøy og Austevoll, men no busett i Østfold. Far hennar, Karsten Karlsen, var blant pionerane på størjefisket. Farfaren Konrad Karlsen fekk på si side ein tragisk skjebne. Under fiske om bord båten «K.S.K.» i 1954 sette han seg truleg fast i nota og forsvann på havet, men ingen såg kva som skjedde. 44-åringen vart aldri funnen igjen, og etterlet seg kone og tre barn.

Nettopp båten «K.S.K.» er årsaka til at boka er ekstra interessant for lokalhistorisk interesserte kvinnheringar. Han vart nemleg bygd av Skaalurens skibsbyggeri i Rosendal i 1953. Denne soga har fått sitt eige kapittel, der Tørris Skaaluren har vore ein sentral bidragsytar.

Veldig framsynte

Sjølv var han berre ti år då «K.S.K.» vart bygd, så han måtte førestilla seg korleis det var for far og verftseigar Knut Skaaluren og hans medarbeidarar å gå over frå å byggja i tre til stål.

– Dei måtte læra seg å sveisa, brenna og forma profilar. Men dei var veldig framsynte, og Skaalurens var eit av dei fyrste småskipsverfta som gjekk over til stål. Det var litt av dei same prosessane vi seinare hadde då verftet under mi leiing gjekk frå stål til aluminium, fortel Tørris Skaaluren.

Namnet «K.S.K.» er henta frå førenamna til dei tre brørne Karlsen som bestilte båten; Karl, Sigurd og Konrad. Fartøyet var 70 fot langt, og teikna av Knut Skaaluren.

– Det var folk som tenkte framtid, både Far og Karlsen-folka. Dei var ikkje opphengde i det tradisjonelle. Innstillinga var at «Dette skal vi få til», sjølv om det var mange utfordringar over heile fjøla. Men båten vart ei nyvinning både for Skaalurens og fiskarane. «K.S.K.» vart ein fantastisk størjefiskar, på same måte som Speranza, som Vik-familien eigde, analyserer Tørris.

Dramatisk sjøsetjing

I boka er det teke med eit oppslag frå Grenda av 10. desember 1953. Der er det både tekst og to bilete av sjøsetjinga av «K.S.K.», ei hending som skal ha vore ganske dramatisk.

– «K.S.K.» vart bygd under ei hadletekkje, nett som dei gamle trebåtane. Denne hadletekkja stod rett nedom den raude kontorbygninga, og vendt mot Storsund. Då han vart sjøsett, måtte dei leggja roret ganske mykje over for å få han på rett kurs ut vikjo. Dermed halla han så mykje, at nokon av dei som var om bord hoppa på sjøen, for dei var redd han skulle kantra, smiler Tørris Skaaluren.

Han tykkjer det er veldig kjekt at Skaalurens skibsbyggeri er omtala i boka, og er svært nøgd med resultatet.

– Linda har gjort ein veldig god jobb. Det verkar som eit solid, godt gjennomført produkt, slår Tørris Skaaluren fast.

Nesten utrydda

Makrellstørja er den største tunfisken i verda, og har i uminnelege tider vitja kysten på Vestlandet. Etter å nesten ha blitt utrydda, er arten heldigvis komen attende til våre farvatn.

«Eldre fiskarar blir som ungdom igjen når dei fortel frå dei gylne åra på 1950- og tidleg 1960-talet. Kystkvinnene skildrar livet heime medan mennene var på størjefisket. Boka har òg med glimt frå eit mangfald av tilhøyrande næringar, og lesarane møter jamvel ein sushi-kokk, fritids- og sportsfiskarar, og ein som forsøker å starte størjeoppdrett», heiter det på omslaget av den 280 sider lange boka.

Til Grenda seier Linda B. Karlsen at ho ynskjer å takka Kvinnherad kommune ved Kristian Helgesen for all hjelp og støtte.